Çalışmaktan Kaçınma Hakkı ve Korona Virüs Salgını Kapsamında Uygulanması
İş sözleşmesi kapsamında işçinin sağlık ve güvenliğinin korunması, işverene yüklenmiş bir yükümlülüktür. Bu yükümlülük 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 417.maddesinde işçinin kişiliğinin korunması başlığı ile “İşveren, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.” şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca işverenin, işçiye karşı iş sağlığı ve güvenliğini sağlama yükümlülüğü 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. ve devamı maddelerinde ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir.
İşçilerin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamaya yönelik gerekli ve etkili tedbirleri almakla birlikte; iş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, alınan tedbirleri denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak da işverenin yerine getirmesi gereken yükümlülükler kapsamındadır.
Çalışmaktan kaçınma hakkı, işçinin sağlık ve güvenliğini sağlama amacına yönelik olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 13.maddesi ile düzenleme altına alınmış bir haktır. Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan bir işçi, durumu kurula; kurulun bulunmadığı iş yerlerinde ise işverene bildirerek yaptığı başvuru ile durum tespitini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Burada bahsi geçen kurul, iş sağlığı ve güvenliği kurulunu ifade etmektedir.
İşçinin başvurusu doğrultusunda kurulun acilen toplanarak, işverenin ise derhâl kararını vermesi ve durumu tutanakla tespit etmesi gerekir. Karar, işçiye ve işçi temsilcisine yazılı olarak bildirilmelidir.
Risk analizi yapılması ve gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik işçi talebine rağmen işverence gerekli tedbirlerin alınmaması halinde, işçi iş sözleşmesini fesih yoluna gidebilir.
Çalışmaktan kaçınma hakkının kullanılabilmesi için düzenlemede yer alan tüm koşulların bir arada bulunması gerekir. Bu koşullar:
- Ciddi ve yakın bir tehlikenin varlığı,
- Tehlikenin tespit edilmesi için işçi tarafından yapılmış bir başvurunun varlığı,
- İşin durdurulmamış olması gerekir.
- İşin durdurulmamış olması gerekir.
Risk analizi yapılması ve gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik işçi talebi sonucunda işverence çeşitli tedbirler alınmış fakat alınan bu tedbirler yetersizse, yani işçinin sağlık ve güvenliğini sağlayacak nitelikte değilse; işçiye yönelen tehlikeye engel olamıyorsa yine işçi çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecektir.
İşçinin durum tespiti ve gerekli önlemlerin alınmasına ilişkin başvurusunu yazılı bir şekilde sunmasında fayda vardır. İşçinin talebini yazılı bir şekilde sunması, olası ihtilaflar halinde işçiye ispat faaliyeti açısından büyük kolaylık sağlayacaktır.
Kurul veya işverenin işçinin talebi yönünde karar vermesi hâlinde işçi, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. İşçi, gerekli ve etkili önlemler hayata geçirilene kadar çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmaya devam edecektir.
Şu hususu da hatırlatmak gerekir ki ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki işçilerden işlerine devam etmelerini isteyemez.
Çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan işçi, çalışmaktan kaçındığı süre boyunca işleyen ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer tüm haklarını işverenden talep edecektir.
Çalışmaktan kaçınma hakkı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 408.maddesinde düzenlenen işverenin temerrüdü hükmüne göre de kullanılabilir.
Ankara Avukat Kardelen Özcan Hukuk Bürosu
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Kardelen Özcan'a aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir.
